Zamek Spiski (Spišský Hrad) to potężna kamienna twierdza położona na Słowacji, którą od granicy z Polską dzieli tylko godzina jazdy samochodem. Ciut przypomina budowle na szlaku Orlich Gniazd, jest jednak od nich o wiele większy. Z powierzchnią ponad 4 ha uchodzi za największy średniowieczny kompleks zamkowy w Europie Środkowej. Położony na Spiszu opodal Słowackiego Raju oraz Lewoczy, od kilku lat znajdował się na liście miejsc, które koniecznie muszę zobaczyć, będąc na Słowacji. Wtedy jeszcze nie wiedziałem, że tuż obok jest Spiska Kapituła (Spišská Kapitula). A jak do niej trafiłem?
Jadąc autostradą od strony Lewoczy, już z daleka dostrzegam błyszczące w słońcu ruiny monumentalnej budowli oraz położone u jej podnóża Spiskie Podgrodzie (Spišské Podhradie). Zgodnie ze wskazaniem nawigacji mijam miasteczko i zatrzymuję się dopiero na darmowym parkingu tuż obok zamku.
Spis treści
Zamek Spiski (Spišský Hrad)
Historia Zamku Spiskiego sięga co najmniej 1120 roku, gdyż z tego okresu pochodzi pierwsza pisemna wzmianka. Zamek zbudowano na wzgórzu o wysokości 634 metrów i wpierw pełnił on rolę twierdzy granicznej państwa węgierskiego, a następnie był siedzibą żupana spiskiego. Wzgórze zamkowe było jednak zamieszkiwane już w V wieku przed naszą erą. Dogodnie położone kamienne fortyfikacje skutecznie broniły mieszkańców przed wrogami, w tym przed najazdem Tatarów. Wśród rodów, które były właścicielami budowli, warto wymienić Zápolya (Zapolskich), Thurzo (Turzonów) oraz Csáky (Czaków). Jako ciekawostkę dodam, że zamek był miejscem urodzin ostatniego króla węgierskiego przed Habsburgami – Jana Zápolya.
Zabudowania zamkowe były użytkowane do 1780 roku, kiedy to zniszczył je pożar. Od tej pory Zamek Spiski zaczął popadać w ruinę. W 1970 roku pozostałości zaczęto poddawać pracom konserwatorskim i częściowo odbudowywać. Efektem tych działań było wpisanie w 1993 roku Zamku Spiskiego oraz okolicznych zabytków na listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.
Jak wygląda zwiedzanie Zamku Spiskiego?
Droga z parkingu prowadzi do bramy, za którą umiejscowiony jest powstały w XIV wieku środkowy dzieciniec. Kupuję bilet wstępu i z zainstalowanym wcześniej na telefonie audioprzewodnikiem zaczynam zwiedzanie. Kieruję się w stronę romańskiej bramy, do której prowadzi wyłożona kamieniami droga. Jest śliska i „wyszlifowana” przez niezliczoną liczbę osób oraz zwierząt, które w wciągu wieków ją przemierzały. Mijam romańskie przedbramie i udaję się do najstarszej części zamku.
Górny zamek
Zwiedzanie górnego zamku rozpoczynam od położonych na lewo tarasów pałaców późnogotyckich. Rozpościera się z nich wspaniały widok na kompleks oraz okolicę. Widzę środkowy dziedziniec oraz położony poniżej, zbudowany w połowie XV wieku dolny dziedziniec. Otaczają go potężne mury obronne przecięte dwoma wieżami. W centrum dziedzińca znajdują się fundamenty okrągłej małej warowni.
Z tarasów można także przyjrzeć się pozostałościom budowli górnego zamku, w tym najstarszego budynku – kamiennej baszty z XII wieku. Pozostały po niej tylko fundamenty, dlatego większą uwagę zwracam na dobrze zachowany pałac romański. To najbardziej wysunięta na północ część zamku, w której wciąż można dopatrzyć się elementów architektonicznych tamtej epoki. Tuż obok pałacu stoi odrestaurowana nieduża gotycka kaplica św. Elżbiety Węgierskiej.
Wieża zamkowa „Nie bój się” (Nebojsa)
Kamienna wieża zamkowa z XIII wieku to kolejne miejsce, do którego podążam. Z audioprzewodnika dowiaduję się, że nie pełniła ona funkcji mieszkalnej, ale stanowiła miejsce ostatecznej obrony, stąd jej nazwa Wieża „Nie bój się” (Nebojsa). Ma ona 19 metrów wysokości, a grubość ścian dochodzi do 3,5 metra. Wąskimi schodkami wchodzę na sam szczyt i podziwiam przepiękny widok na zamek oraz Kotlinę Spiską otoczoną wzgórzami. W oddali dostrzegam także zarys Tatr.
Muzeum zamkowe
Po zejściu z wieży udaję się ulokowanego pod tarasami niedużego muzeum. Można w nim poznać historię zamku, zobaczyć wyposażenie średniowiecznej kuchni oraz komnaty. Ekspozycję wzbogacono wystawą militariów i czymś, bez czego nie można się było obyć w średniowieczu, czyli salą tortur. Przed zejściem do dolnego dziedzińca zaglądam jeszcze do wnętrza kaplicy.
Dolny dziedziniec
Dolny dziedziniec to najrozleglejsza część zamku. Kamiennymi schodami wchodzę na wewnętrzne mury i obchodząc je, dostrzegam drugą bramę, przez którą można było wejść do środka. Najpiękniejszy jest jednak widok budowli w promieniach jesiennego słońca. Przypomina on zamek z bajki, brakuje tylko księżniczki i ewentualnie smoka.
Wychodząc z Zamku Spiskiego, postanawiam znaleźć miejsce, z którego mógłbym zrobić zdjęcie budowli w pełnej okazałości. Mój wybór pada na przeciwległe wzgórze, nad którym słońce powoli chyli się ku zachodowi. Parkuję samochód niedaleko kościoła widzianego z tarasów i szukam miejsca, skąd dobrze byłoby widzieć zamek.
Spiska Kapituła (Spišská Kapitula), czyli słowacki Watykan
Okazuje się, że chęć zrobienia zdjęcia przywiodła mnie do Spiskiej Kapituły, która razem z Zamkiem jest wpisana na listę UNESCO. Prawdopodobnie już w XI wieku istniał na tym wzgórzu klasztor benedyktyński poświęcony św. Marcinowi, a od połowy XIII wieku Spiska Kapituła stała się siedzibą opactwa, kapituły i ważnym ośrodkiem religijnym. Pierwsze obwarowania wybudowano w XIV wieku, a obecne pochodzą z XVII wieku. W tym też okresie Spiska Kapituła otrzymała prawa miejskie. W 1776 roku utworzono tutaj biskupstwo spiskie, przez co często bywa ona porównywana do Watykanu. Miasteczko kościelne utraciło swoją suwerenność w 1948 roku, gdy władze komunistyczne połączyły je ze Spiskim Podgrodziem.
Najcenniejszym zabytkiem Spiskiej Kapituły jest katedra św. Marcina (Katedrálny chrám sv. Martina) z XIII wieku. W jej architekturze można dostrzec elementy romańskie oraz gotyckie. We wnętrzu natomiast warto zwrócić uwagę na XIII-wieczny posąg białego lwa (Leo Albus) będący najstarszą romańską rzeźbą na Słowacji, polichromię z 1317 roku przedstawiającą koronację Karola Roberta z Anjou na króla Węgier oraz XV-wieczne ołtarze.
Spiska Kapituła nie jest duża, gdyż składa się z jednej uliczki z 30 budowlami, zakończonej dwoma bramami. Oprócz katedry podoba mi się Pałac Biskupi oraz Wieża Zegarowa, za którą został ukryty ogród w stylu francuskim.
Nie znajdując wciąż dobrego punktu, aby zrobić zdjęcie zamku, przechodzę przez drogę i idę w stronę szczytu wzgórza. Kolejny raz trafiam do miejsca, o którym nie wiedziałem i którego nie miałem w planie.
Spiska Jerozolima (Spišský Jeruzalem)
Katedra św. Marcina okazuje się być jedną ze stacji Spiskiej Jerozolimy, której kolejne elementy znajdują się po przeciwległej stronie drogi. Nie ma tu wytoczonych chodników, jest tylko łąka z wykoszonymi przejściami do kolejnych stacji.
Spiska Jerozolima to najstarsza kalwaria na Słowacji, której początek datuje się na 1666 rok, a która rozciąga na obszarze zwanym Pažica. Co ciekawe, inspiracją do budowy była polska Kalwaria Zebrzydowska. Powstanie kalwarii związane było z niemożnością podróżowania w tamtym okresie do grobu Jezusa, dlatego wierzący przybywali do Spiskiej Jerozolimy. To historyczne miejsce pielgrzymek, w którym rozmieszczenie stacji drogi krzyżowej jest zgodne 1:1 z miejscami związanymi z wydarzeniami z ostatnich dni życia i śmierci Jezusa Chrystusa w Jerozolimie. Małe kapliczki symbolizują natomiast mury miasta.
Na szczyt wzgórza wchodzę wraz z zachodem słońca, wcześniej jednak udaje mi się zrobić zdjęcie, na którym mi zależało. Jest nawet lepsze niż chciałem, gdyż w jednym ujęciu uchwyciłem nie tylko Zamek, ale również Spiską Kapitułę.
Czy warto zobaczyć Zamek Spiski i Spiską Kapitułę?
Zamek Spiski to jedna z popularniejszych atrakcji na Słowacji, która szczególnie spodoba się osobom lubiącym ładne panoramy oraz ruiny. Rewelacyjne widoki oraz ogrom budowli robią duże wrażenie, co szczególnie można docenić przy ładnej pogodzie.
Do Spiskiej Kapituły trafiłem przez przypadek, gdyż jak większość przyjeżdżających miałem w planie tylko zamek. Cieszę się jednak, że tak się stało, gdyż zwiedzanie Kapituły jest ciekawym uzupełnieniem wizyty na sąsiednim wzgórzu. Nie ma tu również tylu turystów, co na zamku.
Jeśli znajdziesz czas, to dodatkowo pospaceruj po rynku miasteczka Spiskie Podgrodzie. Odwiedź także miejscowość Żehra znaną dzięki kościołowi św. Ducha z XIV wieku, którego wnętrza zdobią średniowieczne malowidła ścienne.
Zamek Spiski i Spiska Kapituła – informacje praktyczne, bilety, godziny otwarcia, mapa
Zamek Spiski (Spišský Hrad)
Ceny biletów do Zamku Spiskiego [aktualizacja październik 2021]
Dziedziniec środkowy i dolny + zamek górny (w tym wycieczki z przewodnikiem GB / D i audioprzewodniki GB / D / PL / HU / SK)
- Bilet normalny – 8 €
- Studenci do 26. roku życia oraz seniorzy powyżej 60. roku życia – 6 €
- Dzieci oraz młodzież do 18 roku życia – 4 €
- Rodzinny (max. 4-osobowa rodzina) – 19 €
- Dzieci poniżej 6. roku życia oraz seniorzy po 80. – bezpłatnie.
Dziedziniec środkowy i dolny
- Bilet normalny – 6 €
- Studenci do 26. roku życia oraz seniorzy powyżej 60. roku życia – 4 €
Godziny otwarcia Zamku Spiskiego
- Maj-wrzesień: 9:00-18:00
- Październik i kwiecień 9:00-16:00
- Od listopada do marca zamek jest zamknięty
Sugerowany czas zwiedzania – ok. 2 godzin.
Zamek Spiski – mapa
Ulotkę z mapą (po polsku) otrzymuje się przy kupnie biletu.
Polecam przed przyjazdem zainstalować na telefonie audioprzewodnik, który jest dostępny w 5 językach (w tym w języku polskim) lub wypożyczyć go przy wejściu – kaucja zwrotna wynosi 10 euro. Nagrania są krótkie i dobrze przygotowane. Oprócz danych historycznych można zaznajomić się z legendami dotyczącymi zamku.
Obok kasy znajduje się bar oraz bezpłatna toaleta.
Adres: Spišský Hrad, 053 61 Żehra, Słowacja.
Spiska Kapituła (Spišská Kapitula)
Ceny biletów do katedry św. Marcina w Spiskiej Kapitule
Bez przewodnika, ale z kartką z informacjami po polsku:
- Bilet normalny – 2,50 €
- Bilet ulgowy – 1,50 €
Z przewodnikiem:
- Bilet normalny – 3 €
- Bilet ulgowy – 2 €
Godziny zwiedzania katedry św. Marcina w Spiskiej Kapitule
Aktualne godziny zwiedzania znajdziesz na http://dieceza.kapitula.sk/?g=206&ext=114
Spiską Kapitułę od rynku w Spiskim Podgrodziu dzieli 1,5 km. Jeśli przyjedziesz samochodem, możesz go zostawić na poboczu przy drodze pomiędzy Kapitułą a Spiską Jerozolimą.
Sugerowany czas zwiedzania – 60 minut.
Adres: Spišská Kapitula, 053 04 Spišské Podhradie, Słowacja. Więcej informacji na http://dieceza.kapitula.sk/?g=206&ext=114
Spiska Jerozolima (Spišský Jeruzalem)
Stacje drogi krzyżowej zazwyczaj nie mają wyposażenia oraz malowideł i lepiej się prezentują z zewnątrz. Cała Kalwaria ma 3,5 km i aby ją przejść potrzeba do 2h.
Jak dojechać do Zamku Spiskiego i Spiskiej Kapituły?
Najłatwiej do Zamku i Kapituły dojechać samochodem. Przejazd z Zakopanego czy Krynicy-Zdroju zajmuje ok. 1,5 h, z Popradu – 30 minut, a z Lewoczy – 15 minut. Parking przy zamku jest bezpłatny, natomiast parking w Spiskim Podgrodziu kosztuje 3 €. Przejście z miasteczka do zamku zajmuje ok. 30-60 minut.
Niestety, nie mam dobrej wiadomości dla osób, które nie posiadają samochodu. Wg informacji, jakie znalazłem w Internecie, wygląda na to, że do Spiskiego Podgrodzia (Spišské Podhradie) autobusy kursują głównie w dni robocze i to tylko kilka razy dziennie. Komunikacją publiczną najłatwiej dojechać z Lewoczy.
Aktualny rozkład jazdy pociągów (kursują od maja do września) znajdziesz na https://www.slovakrail.sk/fileadmin/Dokumenty2/gvd_18_19/2_zmena/KCP_182_187z.pdf.
Spiskie Podgrodzie (Spišské Podhradie) noclegi
W Spiskim Podgrodzie jest kilkanaście obiektów, które oferują miejsca noclegowe. Najlepsze oferty noclegów w Spiskim Podgrodzie znajdziesz TUTAJ.
Podobał Ci się mój artykuł o Zamku Spiskim? Dołącz do podróży na Instagramie, Facebooku i Twitterze, aby zawsze być na bieżąco. Zapraszam również do lektury innych artykułów na https://podrozebezosci.pl.