Meteory (gr. Meterora) obok Akropolu i Aten miały być głównym punktem naszej rodzinnej wycieczki po kontynentalnej Grecji. Pierwszy raz zwiedziłem je kilkanaście lat temu i zapamiętałem jako jedno z najpiękniejszych miejsc, jakie widziałem w Grecji. Meteory to połączenie cudu natury z geniuszem dawnych budowniczych. Majestatyczne kilkusetmetrowe masywy skalne, z usadowionymi na szczytach wiekowymi klasztorami (monastyrami), wyglądającymi, jakby były zawieszone w chmurach. W przeszłości klasztory były miejscem, w którym kształtowała się prawosławna literatura oraz sztuka. Dbano tutaj także o zachowanie tożsamości narodowej Greków. Dziś Meteory to jedna z najpopularniejszych atrakcji turystycznych Grecji i miejsce, które koniecznie trzeba zwiedzić, będąc w tym kraju.
Spis treści
Jak powstały Meteory?
Meteory to niewielki masyw skalny znajdujący się na skraju równiny Tesalskiej w środkowej Grecji. Według najpopularniejszej teorii ok. 60 milionów lat temu było tu dno morza oraz ujście dużej rzeki. Kamienne stożki miały powstać w wyniku naniesienia i nagromadzenia w delcie rzeki kamieni, błota oraz piasku. Obecne kształty mają być efektem zmian geologicznych oraz erozji, jakim były poddawane przez miliony lat.
Do końca geologowie nie potrafią jednak wyjaśnić niezwykłej formy skalnych filarów gwałtownie wznoszących się z ziemi i osiągających wysokość ponad 600 m n.p.m. Zazwyczaj takie kształty związane są z działalnością wulkaniczną i dotyczą twardej skały magmowej. W Meteorach natomiast skały składają się z mieszanki piaskowca oraz zlepieńca.
Kiedy powstały klasztory w Meteorach? Historia
Efektem erozji oraz oddziaływania wody, słońca i wiatru są także występujące w okolicy Meteorów jaskinie, które kiedyś były nieprzerwanie zamieszkiwane (od 50 000 do 5 000 lat temu). Najsłynniejszą z nich jest jaskinia Theopetra, w której w epoce lodowcowej (23 000 lat temu) dawni mieszkańcy zbudowali kamienny mur, w dwóch trzecich chroniący wejście do środka. Uważa się go za najstarszą budowlę postawioną przez człowieka.
Pierwsi mnisi przybyli do Meteorów w XI wieku i byli to pustelnicy chcący żyć w całkowitej izolacji. Podobnie jak przed wiekami zamieszkali oni w jaskiniach i szczelinach skalnych, w których modlili się o zbawienie. Tworzyli także nieduże wspólnoty monastyczne i co niedzielę spotykali się w małej świątyni zbudowanej po południowej stronie skały Doupiani. Konieczność znalezienia nowego schronienia pojawiła się w XIV wieku i związana była z coraz częstszymi tureckimi atakami na Grecję.
W okresie od XIV do XVI wieku wybudowano 24 klasztory, każdy na osobnej skale. Obecnie 6 z nich jest zamieszkałych i udostępnionych do zwiedzania. Są to cztery klasztory męskie: Wielki Meteor, Warłama, Świętego Mikołaja Odpoczywającego, Świętej Trójcy – oraz dwa klasztory żeńskie: Świętego Szczepana i Rusanu. Unikalne połączenie natury oraz architektury doceniło także UNESCO, umieszczając Meteory w 1988 roku na Światowej Liście Dziedzictwa Kulturowego.
Jak zbudowano klasztory w Meteorach?
Widząc pionowe, niedostępne skały każdy zastanawia się, jak zostały zbudowane klasztory na ich szczytach? To również nie jest do końca wiadome, więc jest to kolejna tajemnica skrywana przez Meteory.
Jest wiele teorii mówiących o tym, w jaki sposób pierwsi mnisi wspinali się na szczyty skał oraz wznosili budowle. Być może używali do tego latawców, przy pomocy których zaczepiali o szczyty liny, a następnie tworzyli z nich drabiny sznurowe. Popularniejsza teoria mówi, że mnisi wspinali się na szczyty, wbijając w skalne szczeliny drewniane kołki oraz budując rusztowania.
Wiadomo, że następnie używali łączonych drabin, po których wchodzili, niosąc na plecach potrzebne materiały. Kolejnym sposobem transportu był kołowrót, za pomocą którego wciągano na szczyt liny z przymocowanymi do nich siatkami oraz koszami. W taki sposób transport towarów oraz ludzi odbywał się aż do lat dwudziestych XX wieku, kiedy to wykuto w skałach stopnie i korytarze.
Megalo Meteoro (Klasztor Wielki Meteor)
Najstarszym oraz największym klasztorem jest Wielki Meteor (Megalo Meteoro), a właściwie Klasztor Przemienienia Pańskiego, i to od niego rozpoczynamy zwiedzanie. Historia klasztoru sięga 1344 roku, kiedy to św. Atanazy sprowadził z góry Athos grupę wyznawców. Według legendy został on uniesiony na szczyt najwyższej skały Meteor tzw. Szerokiej Skały (Plathilithos) o wysokości 613 m n.p.m., przez orła. Rozkwit klasztoru nastąpił w XVI wieku, kiedy był zamieszkiwany przez ok. 300 mnichów. Dziś pozostało ich tylko 3.
Zwiedzanie Wielkiego Meteoru
Na szczyt klasztoru prowadzą 192 schody, które z uwagi na wczesną porę i brak upału łatwo pokonujemy. Pozostało nam tylko kupić bilety wstępu i wchodzimy do środka. Klasztor jest pięknie odnowiony, ale można w nim poczuć dawny klimat. Szczególnie podoba nam się pochodzący z połowy XVI wieku katolikon, czyli główny kościół klasztoru z dobrze zachowanymi XVI-wiecznymi freskami. Średniowieczny klimat oddają także: wieża z wyciągiem, ossuarium czaszek oraz dawna kuchnia i pokój cieśli.
Muzeum ikon to kolejne miejsce warte zwiedzenia w Wielkim Meteorze. Obok starych ikon przedstawiających wizerunki świętych, ale także diabłów czy smoków widzimy jeszcze starsze księgi i kodeksy, w tym z X wieku. Inna z sal muzealnych poświęcona jest historii współczesnej oraz walkom Greków od rewolucji w 1821 roku do II wojny światowej.
Przed opuszczeniem klasztoru dłuższą chwilę spędzamy na dziedzińcu wewnętrznym. Rozpościera się z niego niesamowity widok na inne skały, dolinę oraz położoną w niej miejscowość Kastraki. Na dziedzińcu zwracam uwagę na kran, z którego bogobojne kobiety nabierają wody. Czyżby miała ona szczególne właściwości? Nie wiem, ale na wszelki wypadek również ją pijemy.
Wychodząc mamy okazję zobaczyć, że kolejka linowa do klasztoru wciąż jest używana i nawet odbywa się nią „transport” mnichów. Żałuję, że nie siedzę w środku, gdyż musi to być ciekawe przeżycie.
Wielki Meteor — godziny i dni otwarcia:
Lato (1 kwietnia – 31 października): 9:00-15:00. Klasztor jest zamknięty we wtorki. Zima (1 listopada – 31 marca): 9:00-14:00. Klasztor jest zamknięty we wtorki, środy i czwartki.
Moni Varlaam (Klasztor Warłama)
Nazwa Moni Varlaam (Klasztor Warłama) pochodzi od imienia mnicha Warłama, który około roku 1350 wspiął się na drugą najwyższą skałę Meteorów. Wybudował na niej trzy kościółki wraz z celą oraz cysterną na wodę, ale po jego śmierci przez 200 lat skała była niezamieszkana. Budowa obecnego klasztoru rozpoczęła się w 1517 roku. W głównym kościele miały się znaleźć relikwie: palec świętego Jana oraz łopatka świętego Andrzeja, dlatego klasztor funkcjonuje także pod nazwą Klasztoru Wszystkich Świętych. W okresie rozwoju zamieszkiwało go około 35 mnichów, a obecnie jest ich 7.
Zwiedzanie Moni Varlaam
Klasztor Warłama położony jest blisko największego z klasztorów, więc odległość tę pokonujemy na piechotę. Dany monastyr i Wielki Meteor mają kilka elementów wspólnych. Tu także zwiedzamy XVI-wieczny katolikon, widzimy wieżę z wyciągiem czy muzeum z ikonami, księgami i szatami liturgicznymi. Za to dziedziniec przypomina mi skrawek raju. Pełno na nim barwnych kwiatów, zieleni, jest nawet drzewko pomarańczy kuszące dojrzałymi owocami.
W XVI wieku, gdy powstawał klasztor, nie miał on dostępu do wody. Postanowiono zbudować cysternę — dębową beczkę, służącą do zbierania deszczówki i jej przechowywania. Beczka ma pojemność 12 000 litrów i jest jednym z ciekawszych eksponatów w klasztorze.
Moni Varlaam — godziny i dni otwarcia:
Lato (1 kwietnia – 31 października): 9:00-16:00. Klasztor jest zamknięty w piątki. Zima (1 listopada – 31 marca): 9:00-15:00. Klasztor jest zamknięty w czwartki oraz piątki.
Moni Agia Triada (Klasztor Trójcy Świętej)
Klasztor Świętej Trójcy, czyli Moni Agia Triada, uchodzi za trzeci najstarszy klasztor Meteorów. Przyjmuje się, że został zbudowany w 1476 roku przez mnicha imieniem Dometios, jest jednak dokument świadczący o jego istnieniu już w 1362 roku. Moni Agia Triada jest jednym z najczęściej fotografowanych klasztorów w Meteorach, ale z uwagi na najtrudniejszy dostęp jest rzadko odwiedzany. Dla fanów przygód Jamesa Bonda jest to jednak punkt obowiązkowy. Końcowa scena filmu „Tylko dla twoich oczu” z 1981 roku rozgrywa się właśnie w nim. Obecnie w klasztorze mieszka tylko jeden mnich, a kiedyś było ich nawet 50.
Zwiedzanie Moni Agia Triada
Wchodząc na szczyt skały, zaczynam rozumieć, dlaczego zwiedza go tak mało osób. Początek wydaje się łatwy, gdyż idzie się ścieżką do podnóża skały. Później jednak trzeba pokonać aż 140 stromych schodów, więc niejedna osoba rezygnuje. Klasztor Trójcy Świętej rekompensuje ten wysiłek. Panuje w nim spokój, cisza, atmosfera modlitwy, ascezy, jest też najmniej komercyjny z wszystkich klasztorów. Tylko w nim nie ma sklepiku z dewocjonaliami czy lokalnymi produktami. Klasztor jest mały, kameralny, ale z pięknym kościołem pochodzącym z XV wieku, refektarzem, wiekową windą, dziedzińcem, małym ogródkiem i zachwycającą panoramą. Dosłownie zapiera ona dech w piersi.
Moni Agia Triada — godziny i dni otwarcia:
Lato (1 kwietnia – 31 października): 9:00-17:00. Klasztor jest zamknięty w czwartki. Zima (1 listopada – 31 marca): 10:00-16:00. Klasztor jest zamknięty w czwartki.
Czy warto zwiedzić klasztory w Meteorach?
Meteory to jedno z tych miejsc na świecie, którego urzekającego piękna nie sposób dostatecznie opisać, tak samo, jak nie oddają tego zdjęcia. Aby móc w pełni je docenić, należy je zobaczyć na własne oczy. Mało kto jednak zwiedza wszystkie klasztory. Zazwyczaj turyści odwiedzają jeden, dwa, a maksymalnie trzy. Jeśli chcesz zwiedzić wszystkie, to pamiętaj, że tylko w weekendy każdy z nich jest otwarty, i aby to zrobić, należy mieć własny transport.
Zwiedzanie klasztorów w Meteorach — informacje praktyczne
- Bilet wstępu do jednego klasztoru w Meteorach kosztuje 3 € i kupuje się go osobno na wejściu do każdego z nich. Nie ma biletów łączonych.
- Zwiedzanie klasztorów możliwe jest tylko w odpowiednim stroju. Kobiety muszą mieć długą spódnicę, natomiast mężczyźni długie spodnie. Kobiety w spodniach muszą dodatkowo zakładać na nie spódnicę. Każdy musi mieć zasłonięte ramiona. Na miejscu istnieje możliwość bezpłatnego wypożyczenia odpowiedniego ubioru, ale w sezonie może być z tym problem.
- W niektórych pomieszczeniach w klasztorach obowiązuje zakaz robienia zdjęć.
- Najłatwiejszy dostęp jest do klasztoru Świętego Stefana, czyli Moni Ajiu Stefanu. Nie prowadzą do niego schody, wystarczy tylko przejść przez most.
- W sezonie letnim od poniedziałku do piątku co najmniej jeden klasztor jest zamknięty. W sezonie zimowym zamkniętych klasztorów jest więcej.
- Aktualną informację o dniach i godzinach otwarcia poszczególnych klasztorów można znaleźć na https://meteora.com/meteora-monasteries-opening-hours/ .
- Na terenie klasztorów nie ma możliwości kupna wody oraz czegoś do jedzenia, dlatego lepiej mieć je ze sobą.
- Z uwagi na otwartą przestrzeń i upały, szczególnie w lecie należy pamiętać o kremie przeciwsłonecznym oraz ochronie głowy.
- Ten region Grecji słynie z dużej ilości deszczu, dlatego bądź na to przygotowany.
Meteory — mapa rozmieszczenia klasztorów
Jak dojechać i zwiedzić Meteory w Grecji?
- Meteory są znacznie oddalone od Aten oraz Saloników, dlatego najłatwiejszym i najszybszym rozwiązaniem jest wypożyczenie samochodu (link do najlepszych ofert). Miejsc parkingowych jest jednak mało i o ile jest taka możliwość, to parkuje się na poboczu.
- Jeśli wypożyczenie samochodu nie wchodzi w rachubę, polecam przejazd pociągiem z Aten lub Salonik do Kalampaki (miasto najbliższe Meteorom). Nie zawsze są to połączenia bezpośrednie i czasem należy się przesiąść w Palaeofarsalos. Przejazd taki zajmuje odpowiednio ok. 4 lub 3 h. Najlepiej przyjechać pod wieczór i od rana rozpocząć zwiedzanie. W sezonie letnim cztery razy dziennie z Kalampaki w stronę Wielkiego Meteoru kursuje autobus. Można też tam dojechać taksówką.
- Trzecią możliwością jest kupno wycieczki w Atenach, Salonikach, Kalampace lub innej miejscowości. Wcześniej należy się jednak upewnić, ile klasztorów obejmuje plan zwiedzania.
Kiedy najlepiej zwiedzić Meteory?
Szczyt sezonu w Meteorach przypada na okres od czerwca do sierpnia, nie polecam jednak tego terminu. Oprócz tłumów występują wtedy wysokie temperatury, które mogą uprzykrzyć zwiedzanie. Najlepszymi miesiącami na wizytę są kwiecień, maj, końcówka września oraz październik. Pogoda jest przyjemna, a turystów dużo mniej. Najwięcej osób w klasztorach jest w weekendy, gdy oprócz turystów przybywają Grecy, dla których jest to święte miejsce.
Noclegi w okolicy Meteor
Miejscowościami położonymi najbliżej Meteorów są Kalambaka oraz Kastraki. Kalambakę polecam osobom, które nie mają własnego transportu, gdyż do tego miasta najłatwiej dojechać oraz z niego zwiedzić Meteory. Kastraki jest spokojniejszą miejscowością, w której dodatkowo łatwiej znajdziesz miejsca parkingowe. Największy wybór miejsc noclegowych znajdziesz TUTAJ.
Jeśli podobał Ci się mój tekst o Meteorach, to dołącz do podróży na Facebooku, Instagramie i Twitterze, aby zawsze być na bieżąco. Zapraszam również do lektury innych tekstów z Grecji w tym z Góry Athos oraz na https://podrozebezosci.pl.