Tykocin to „miasteczko bajeczka”. Właśnie tak mówiła o nim Agnieszka Osiecka i miała rację. Już wjeżdżając do niego, poczujesz, że czas w tym miejscu biegnie inaczej. Zwalnia, cofa, a ty zastanawiasz się, czy kącikiem oka nie zauważałeś czegoś nierealnego, co dawno już nie istnieje. W końcu ruszasz brukowanymi ulicami na zwiedzanie. Wędrujesz wśród małych domków i ponad 100 zabytków. Poznajesz ciekawą historię, zachłystujesz się wyjątkową atmosferą i przesiąkasz duchem tego miejsca. Tykocin położony jest na lewym brzegu Narwi, 30 km na zachód od Białegostoku. Nie ma tu jeszcze tłumów turystów, jest za to Magia Podlasia. Jeśli jeszcze nie byłeś w tym miasteczku, to poznaj 10 atrakcji, dla których warto zwiedzić i zobaczyć Tykocin.
Spis treści
1. Rynek w Tykocinie
Początek Tykocina stanowił gród mazowiecki położony 3 km na południe od obecnej lokalizacji i istniejący w okresie od XI do XIV wieku. Według historyków obecna lokacja związana jest z miejscem przeprawy przez Narew. Umożliwiła ona skrócenie szlaków handlowych, a nastąpiła w XIV wieku, kiedy to zaobserwowano rozwój wymiany handlowej pomiędzy Polską a Wielkim Księstwem Litewskim. Prawa miejskie Tykocin otrzymał 28 czerwca 1425 roku i posiada je non stop z przerwą od 1950 do 1993 roku.
Z okresu lokacji miasta pochodzi rynek, któremu po pożarze oraz zniszczeniach wojennych w XVIII wieku nadano wyjątkowy trapezowy kształt oraz barokowy styl. Od tego czasu pełni on funkcję reprezentacyjną.
Zwiedzanie Tykocina sugeruję rozpocząć od tego miejsca. Zabytkowe niskie zabudowania sięgające XVIII wieku, ławeczki oraz duża ilość kwiatów odpowiednio nastroją na dalsze poznawanie miasta.
2. Pomnik Stefana Czarnieckiego
W centralnej części rynku stoi dwumetrowy pomnik hetmana Stefana Czarnieckiego, wykonany przez francuskiego rzeźbiarza Pierre de Coudray z piaskowca szydłowieckiego. Powstał on w 1763 roku z inicjatywy prawnuka Czarnieckiego, Jana Klemensa Branickiego. Warto na niego zwrócić uwagę, gdyż prawdopodobnie jest to drugi najstarszy pomnik świecki w Polsce po Kolumnie Zygmunta. Od pomnika rynek nosi też nazwę Placu Czarnieckiego.
3. Kościół Trójcy Przenajświętszej w Tykocinie
Najważniejszym zabytkiem placu Czarnieckiego jest zajmujący wschodnią pierzeję kościół Trójcy Przenajświętszej. Trudno go nie zauważyć, gdyż to monumentalna budowla kontraktująca przepychem i wielkością z niskimi zabudowaniami placu. Świątynia jest trójnawowa, bazylikowa i została wzniesiona w latach 1742-1750.
Kościół podobnie jak pomnik ufundował hetman Jan Klemens Branicki. Przy jej powstaniu pracowało wielu znakomitych twórców, zatrudnionych także przy przebudowie Pałacu Branickich w Białymstoku.
Wyposażenie kościoła, w tym siedem ołtarzy jest barokowo-rokokowe i powstało ok. 1750 roku. Wnętrze świątyni zdobią piękne polichromie oraz dużo pozłacanych elementów. Spore wrażenie robią organy uważane za jedne z najcenniejszych w Polsce. We wnętrzu można także zobaczyć portrety fundatorów Jana Klemensa Branickiego oraz jego małżonki Izabeli z Poniatowskich.
4. Alumnat w Tykocinie
Na lewo od kościoła znajduje się najstarsza murowana budowla Tykocina – alumnat. Został on zbudowany na planie czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem w latach 1634-1638 i jest jedynym alumnatem w Polsce, który przetrwał do obecnych czasów. Budynek pełnił funkcję domu dla weteranów wojennych, a obecnie mieści się w nim hotel oraz restauracja z pięknym widokiem na Narew.
Fani twórczości Jacka Bromskiego zapewne kojarzą go z serii komedii „U Pana Boga za …”, gdzie odtwarzał popularny Zapiecek. Za alumnatem jest jeszcze jedno miejsce znane z tychże komedii, a mianowicie metalowy most, na którym mieszkańcy filmowego Królowego Mostu protestowali przeciwko budowie supermarketu.
5. Zespół Klasztorny Bernardynów w Tykocinie
Kilkaset metrów od rynku usytuowany jest Zespół Klasztorny Bernardynów, powstały w latach 1771–1790 również z inicjatywy Jana Klemensa Branickiego. Stoi on w miejscu dawnego dworu króla Zygmunta Augusta, a mieści obecnie dom pomocy społecznej.
Na zespół klasztorny zbudowany na planie podkowy składają się: ogród z dziedzińcem, dzwonnica-brama z ogrodzeniem, klasztor, kaplica pw. św. Elżbiety oraz zabudowania gospodarcze. Cały kompleks ma charakter barokowy i oprócz zobaczenia go z zewnątrz, polecam wizytę w kaplicy św. Elżbiety.
6. Dzielnica Kaczorowo
Tykocin posiada barokowy układ przestrzenny miasta z dobrze widoczną częścią żydowską. Co ciekawe, pierwszych 10 rodzin żydowskich zostało sprowadzonych w 1522 roku w celu ożywienia działalności handlowej, a już w XVII wieku tykocińscy Żydzi mieli dominującą rolę wśród żydowskich społeczności na Podlasiu. Przed II wojną światową 50% z 5000 mieszkańców miasta było Żydami i tylko krakowski Kazimierz uważany był za ważniejszy ośrodek żydowski w Polsce.
Historia Żydów w Tykocinie zakończyła się nagle w dniach 25 i 26 sierpnia 1941 roku. Wtedy to Niemcy zorganizowali pogrom, w ramach którego w lasach położonej opodal wsi Łopuchowo wymordowali prawie wszystkich żydowskich mieszkańców. Pozostały po nich budowle charakterystyczne dla przedwojennych miasteczek żydowskich. Najwięcej zobaczysz ich w zamieszkałej przez Żydów dzielnicy Kaczorowo, w okolicy Małego Rynku oraz na ulicy Koziej i Piłsudskiego.
7. Wielka Synagoga w Tykocinie
Sercem dzielnicy żydowskiej jest zbudowana w 1642 roku Wielka Synagoga, druga co do wielkości i jedna z najstarszych synagog w Polsce. Wzniesiono ją na planie kwadratu w miejscu poprzedniej drewnianej bożnicy w stylu barokowym z elementami renesansowymi. Obecnie w synagodze mieści się Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku – Muzeum w Tykocinie, a jej odrestaurowane wnętrza robią piorunujące wrażenie.
Centralne miejsce bożnicy zajmuje bima, która na czterech pokaźnych 9. metrowych kolumnach opiera sklepienie. Ściany synagogi zdobią barwne polichromie o ornamencie roślinnym oraz zwierzęcym. Bardzo ciekawe są także olbrzymie XIX-wieczne tablice z cytatami biblijnymi oraz tekstami modlitw w języku hebrajskim oraz aramejskim.
Wchodząc do środka, wyda ci się, że brakuje tylko modlących się ludzi, by poczuć się jak w czasach przedwojennych. Panuje tu specyficzna atmosfera sprzyjająca modlitwie, a odnowione wnętrza koniecznie trzeba zobaczyć, gdyż kto wie, czy nie jest to obecnie najpiękniejsza synagoga w Polsce. Aktualne ceny biletów oraz godziny otwarcia znajdziesz na http://muzeum.bialystok.pl/muzeum-w-tykocinie/.
8. Mała Synagoga i restauracja Tejsza
Tuż obok Wielkiej Synagogi znajduje się barokowa Mała Synagoga, wzniesiona w latach 1772-1798. Pierwotnie mieściła szkołę religijną oraz dom talmudyczny, stąd też czasem bywa nazywana Domem Talmudycznym. Okres wojny nie był dla niej łaskawy, gdyż została prawie doszczętnie zniszczona. W odbudowanym budynku mieści się Muzeum w Tykocinie, które możesz zwiedzić na bilecie z Wielkiej Synagogi. Na stałych ekspozycjach zobaczysz, jak dawniej wyglądała apteka w małym miasteczku, a także obrazy Zygmunta Bujnowskiego i Gabinet Glogerowski.
Pamiętaj także, by iść na tył synagogi. W piwnicy działa słynna restauracja Tejsza, znana z potraw kuchni żydowskiej. Jeśli chcesz spróbować smaków dawnego Tykocina, to nie ma lepszego miejsca niż to.
9. Zamek w Tykocinie
Podlasie nie jest regionem bogatym w zamki jak Dolny Śląsk. Można tu znaleźć ruiny kilkunastu zamków, ale zamek jest tylko jeden. Zamek w Tykocinie powstał w 2011 roku na fundamentach XVI-wiecznego zamku królewskiego Króla Zygmunta Augusta i jest najmłodszym zamkiem w Polsce. Do naszych czasów nie przetrwały ryciny ukazujące, jak wyglądał tamten zamek, dlatego rekonstrukcja została przeprowadzona na podstawie badań archeologicznych, średniowiecznych wpisów podatkowych oraz innych źródeł historycznych, ciut podobnie jak w przypadku zamku w Trokach.
Zamek w Tykocinie znajduje się on kilkaset metrów od Placu Czarnieckiego, na prawym brzegu Narwi, a został zrekonstruowany i w dalszym ciągu jest odbudowywany dzięki prywatnemu inwestorowi. Mieści się w nim hotel, restauracja oraz muzeum, którego zwiedzenie, umożliwia poznanie nie tylko historii zamku, ale i Tykocina.
Podczas ok. 40-minutowego oprowadzania z przewodnikiem dowiesz się m.in., że to w Zamku w Tykocinie August II Mocny ustanowił najważniejsze polskie odznaczenie Order Orła Białego, że to stąd pochodzą arrasy, które można oglądać na Wawelu, oraz że cegły z poprzedniego zamku służyły Janowi Klemensowi Branicki za budulec przy przebudowie miasta. Po zwiedzeniu niedużego muzeum udasz się do Sali Szklanej z odtworzonym jednym z największych i najciekawszych pieców kaflowych, jakie istniały w Polsce przed rozbiorami. Finałem zwiedzania jest wejście na wieżę więzienną, z której w sezonie letnim można podglądać zamkowe bociany.
Aktualne godziny zwiedzania zamku w Tykocinie oraz ceny biletów sprawdzisz na https://zamekwtykocinie.pl.
10. Dwór Pentowo – Europejska Wieś Bociania
Bociany to piękne i dostojne ptaki cieszące się w Polsce olbrzymią popularnością. Jeśli należysz do ich fanów, to koniecznie odwiedź Dwór Pentowo leżący 3 km na zachód od centrum Tykocina. Dwór jako jedyne miejsce w Polsce otrzymał w 2001 roku status Europejskiej Wioski Bocianiej, a to dlatego, że od 1991 roku przylatuje tam co roku około 30 bocianich par.
Dwór Pentowo to romantyczne i spokojne miejsce, w którym odpoczniesz po zwiedzeniu Tykocina. Ponad stuletni dwór szlachecki oraz majątek od ponad wieku jest w posiadaniu rodziny Toczyłowskich herbu Samson. Znajduje się on nad starorzeczem Narwi pomiędzy Narwiańskim i Biebrzańskim Parkiem Narodowym.
Na przyjeżdżających czekają tu ławeczki, leżaki i wieże widokowe, z których można podziwiać kolonię bocianów lub zachwycające podlaskie krajobrazy. Klekot bocianów, rżenie koni, delikatny powiew wiatru na skórze, czy też zapach świeżo koszonej trawy letnim popołudniem, sprawi, że nie będziesz chciał opuścić tego miejsca, za to na zawsze zapamiętasz Tykocin.
Aktualne ceny biletów oraz godziny zwiedzania Dworu Pentowo sprawdzisz na http://www.pentowo.pl.
Czy warto przyjechać i zwiedzić Tykocin?
Tykocin był największą niespodzianką mojej pierwszej podróży po Podlasiu. Zachwycił mnie już na wjeździe do miasta i z każdą chwilą ten stan tylko się pogłębiał. Spodobał mi się klimat tego miejsca, jego wyjątkowe zabytki, ale przede wszystkim historia, która wydaje się żyć i krąży po ulicach. Uważam, że Tykocin to punkt obowiązkowy podczas zwiedzania Podlasia.
Tykocin — atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca, co warto zobaczyć, zwiedzić — informacje praktyczne
Tykocin — mapa atrakcji, zabytków i ciekawych miejsc, które warto zobaczyć i zwiedzić
Jak dojechać do Tykocina?
Tykocin to niespełna 2 000 miasto położone między Białymstokiem a Łomżą. Najlepiej do niego dojechać własnym transportem, co przykładowo z Białegostoku zajmuje 30 minut, natomiast z Łomży mniej niż godzinę.
Do Tykocina można także dojechać autobusem PKS. Najwięcej ich kursuje od poniedziałku do piątku na trasie Białystok-Tykocin. W weekendy jest ich mniej, dlatego przed podróżą sugeruję sprawdzić, czy będzie czym wrócić. Na trasie Łomża-Tykocin przez cały tydzień kursuje tylko kilka autobusów.
Tykocin noclegi
W powyższym tekście wspomniałem o trzech ciekawych miejscach noclegowych w Tykocinie, alumnacie, zamku oraz Dworze Pentowo, ale jest ich więcej. Nocleg w Tykocinie polecam osobom szukającym spokojnych miejsc przepełnionych historią oraz położonych w malowniczych otoczeniu przyrody. Największy wybór noclegów w Tykocinie znajdziesz TUTAJ
Podobał Ci się mój wpis o Tykocinie? Dołącz do podróży na Instagramie, Facebooku, TikToku i YouTube aby zawsze być na bieżąco. Zapraszam również do lektury artykułu o Krainie Otwartych Okiennic oraz na https://podrozebezosci.pl.
Jeśli używasz Pinteresta, to mam dla Ciebie zdjęcie do pina z Tykocina.
