Żywiec znany jest m.in. z Pałacu Habsburgów oraz Starego Zamku. Przyjeżdzające osoby nie wiedzą jednak, że w mieście znajdują się jeszcze jedne zabudowania dworskie. Umiejscowione są one przy drodze prowadzącej z Żywca do Rychwałdu, w dzielnicy Żywca Moszczanicy. W tym oto miejscu stoi dwór Kępińskich, często zwany pałacem. Mało kto wie, że oprócz Madery właśnie dwór w Moszczanicy był jednym z miejsc, gdzie wypoczywał marszałek Józef Piłsudski. Jak wyglądał pobyt marszałka Piłsudskiego oraz jakie atrakcje oprócz dworu oferuje Moszczanica?
Spis treści
Moszczanica
Pierwszy raz nazwa wsi Moszczanica pojawia się w 1477 roku w wykazie posiadłości Piotra Komorowskiego. W następnych stuleciach miejscowość często zmieniała właścicieli, a szczególnie dwaj zapisali się na kartach historii. Jednym z nich był Ignacy Zieliński, który w latach 1827-28 wybudował w Moszczanicy murowany klasycystyczny dwór. Drugim natomiast – Władysław Kępiński, który w latach 1910-12 powiększył go i przebudował.
Po drugiej wojnie światowej odebrano Kępińskim dwór wraz z prawie 100 hektarami ziemi. Na terenie zabudowań dworskich zorganizowano szkołę rolniczą, która do dziś funkcjonuje jako Zespół Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących im. Józefa Piłsudskiego. W międzyczasie Moszczanicę włączono w obszar Żywca. Postanowiłem sprawdzić, jak obecnie wygląda posiadłość.
Dwór Kępińskich w Moszczanicy
Dwór Kępińskich zlokalizowany jest na terenie parku, do którego wchodzę przez furtkę od strony wschodniej. Staram się nie zwracać uwagi na wybudowany tuż obok nieciekawy budynek i kieruję się wprost do głównej atrakcji Moszczanicy.
Z oddali pałac prezentuje się nieźle, gdy jednak podchodzę, zauważam szereg rzeczy wymagających remontu. Zabite deskami drzwi informują mnie, że wejście musi być po drugiej stronie. Za czasów Zielińskiego to tu znajdował się front, Kępińscy jednak zdecydowali, że będzie umiejscowiony po przeciwnej stronie.
W dworze Kępińskich, podobnie jak w dworze Potockich w Kamesznicy, wejście do ogrodu stanowi taras z prowadzącymi nań schodami. Drugim elementem ozdobnym budowli jest 6 białych kolumn ładnie kontrastujących z kolorem ścian.
Obchodząc budowlę od strony południowej dostrzegam nowe zielone okna, przez które staram się zajrzeć do środka. Widzę, że wnętrza z tej strony zostały wyremontowane, dlatego postanawiam tutaj wrócić, by przyjrzeć się im z bliska (poniższe zdjęcia pochodzą z drugiej wizyty).
Kontynuując obchód dochodzę do wmurowanej w ścianie tablicy pamiątkowej. Dowiaduję się z niej, iż w okresie od 8.09. do 3.10.1934 r. przebywał we dworze pierwszy marszałek Polski Józef Piłsudski”. Skąd Piłsudski wziął się w Moszczanicy?
Pobyt marszałka Józefa Piłsudskiego na dworze w Moszczanicy koło Żywca
1934 był rokiem, gdy stan zdrowia Piłsudskiego pogorszył się i lekarze zalecili mu odpoczynek. Na początku lata tegoż roku na Żywiecczyznę przyjechał płk. Strzelecki z fotografem. Poszukiwał on miejsca spełniającego wymogi klimatyczne i zdrowotne. Objechawszy okoliczne zamki, pałace oraz dwory, przedstawił Piłsudskiemu zdjęcia. Ten zdecydował się na dwór w Moszczanicy, który – jak stwierdził – „wpadł mu oko”.
Na czas pobytu marszałka rodzina Kępińskich wyprowadziła się z dworku. Nie zgodziła się jednak, by Państwo Polskie zapłaciło za ich pobyt w Zakopanem lub innym kurorcie. Władysław Kępiński uznał, że marszałek będzie jego gościem, a on urządzi się we własnym zakresie.
Pobyt marszałka był dużym wydarzeniem dla Moszczanicy i okolic, a spokojny dwór przez pewien czas stał się kwaterą naczelnego wodza. W tym to miejscu prowadził on gry wojenne z grupą pułkowników, przyjmował członków dowództwa oraz gości, a przede wszystkim wypoczywał. Ze znanych osób Moszczanica gościła m.in. ministra Józefa Becka, arcyks. Karola Olbrachta Habsburga czy Mieczysława Fogga.
Piłsudskiemu bardzo spodobał się dwór i park, po którym lubił spacerować. Odjeżdżając obiecał nawet, że powróci tu za rok. Niestety, nie było to już możliwe, gdyż osiem miesięcy później zmarł. Była to jego ostatnia jesień życia i ostatnie miejsce, w którym wypoczywał.
Park w Żywcu-Moszczanicy
Upewniwszy się, iż drzwi od frontu są zamknięte, ruszam na zwiedzanie parku. Na trawniku przed głównym wejściem zauważam duży głaz z kolejną przymocowaną tablicą pamiątkową. Poświęcona została wybitnemu polskiemu alpiniście Zygmuntowi Andrzejowi Heinrichowi, który w Moszczanicy spędził młodość oraz był absolwentem żywieckiego liceum.
W poszukiwaniu zabytkowej kapliczki, natrafiam na kamienną figurę Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Piłsudski lubił to miejsce i nawet kazał je sfotografować. W latach 30. na cokole był wyryty napis „Salve Regina” i data 1907 lub 1909. Dziś trudno dostrzec cokolwiek, a figura jest kopią, gdyż oryginał został skradziony.
Zabudowania dworskie w Żywcu-Moszczanicy
Z zabudowań dworskich nie zostało dużo. Oprócz dworu w dobrym stanie zachowała się stajnia z 1907 roku. Tuż obok niej znajduje się współczesna stadnina koni.
Kapliczka św. Onufrego w Moszczanicy
Wychodząc przez furtkę, którą wszedłem, kieruję się w stronę Rychwałdu. Tuż za mostkiem skręcam w prawo w polną drogę, a następnie przez zarośla i prowizoryczny drewniany mostek dochodzę do kapliczki św. Onufrego z drugiej połowy XIX wieku. Kapliczka wygląda inaczej niż na zdjęciach, które można zobaczyć na stronie parafii w Żywcu-Moszczanicy. Zewnętrzne ściany pomalowano na kolor różowy, natomiast wewnętrze w trzech różnych kolorach. Przyznaję, wnętrze zaskakuje.
Cmentarz Żołnierzy Radzieckich w Żywcu-Moszczanicy
Jadąc w stronę Żywca, na chwilę zatrzymuję się przed Cmentarzem Żołnierzy Radzieckich. Powstał on w 1951 roku na terenach dawnego sadu dworskiego. W 46 mogiłach zbiorowych znajdują się prochy 1119 żołnierzy poległych w 1945 roku.
To ostatnie miejsce, które chciałem zobaczyć w Moszczanicy, ale pierwsze, które chciałem zwiedzić w Żywcu. O innych atrakcjach Żywca przeczytasz w najbliższym czasie. Już dziś zapraszam.
PS. Będąc w Moszczanicy, należy zobaczyć inne atrakcje Żywca. Polecam również wizytę w miejscowościach Radziechowy, Węgierska Górka, Milówka i Kamesznica. Co warto w nich zobaczyć? O tym przeczytasz w osobnych wpisach:
- Ciekawe miejsca w Radziechowach
- Forty i atrakcje Węgierskiej Górki
- Milówka – historia i współczesność. Co warto zobaczyć?
- Kamesznica. Dwór i park Potockich
Podobał Ci się mój wpis? Dołącz do podróży na Facebooku, Twitterze i Instagramie, aby zawsze być na bieżąco. Zapraszam również do lektury innych wpisów na https://podrozebezosci.pl
Żywiec-Moszczanica. Dwór Kępińskich w Moszczanicy – informacje praktyczne
Moszczanica od 1976 roku stanowi dzielnicę Żywca. Położona jest w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, we wschodniej części miasta. Nazwa pochodzi od pochodzi od wielu mostków przerzuconych nad potokiem.
Zwiedzanie dworu w Moszczanicy
Odrestaurowane sale dworu można zwiedzać za darmo od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00 do 14:00. Klucz do budynku znajduje się w Zespole Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących im. Józefa Piłsudskiego. Sugeruję, by wcześniej przedzwonić pod numer telefonu 33 475 05 70 i zapowiedzieć chęć zwiedzania.
We dworze okresowo organizowane są wystawy. Już od 13 czerwca będzie można zobaczyć prace laureatów Powiatowego Konkursu Plastycznego pn. „Niepodległość oczami młodego pokolenia”. Informacje o aktualnych wydarzeniach znajdują się na Facebooku ZSAiO w Żywcu (https://www.facebook.com/ZSAiOwZywcu).
Osoby zainteresowane pogłębieniem wiedzy dotyczącej pobytu marszałka Piłsudskiego w Moszczanicy oraz dworem Kępińskich, zachęcam do wizyty w bibliotece Muzeum Miejskiego w Żywcu. Muzeum i biblioteka znajdują się w Starym Zamku w Żywcu.
Jak dojechać do Moszczanicy?
Nie trzeba posiadać samochodu, aby dojechać do dworu Kępińskich. Wystarczy przyjechać do Żywca, przykładowo pociągiem z Katowic lub busami z Krakowa.
Z Żywca do Moszczanicy kursują autobusy MZK Żywiec linii numer 7 oraz 14. Przystanki w Żywcu znajdują się opodal dworca PKP oraz PKS, a także niedaleko żywieckiego rynku. Przystanek w Moszczanicy nazywa się „Moszczanica Technikum”. Rozkład jazdy można znaleźć na http://www.mzk.zywiec.pl.
Żywiec noclegi
Żywiec w porównaniu z okolicznymi miejscowościami nie dysponuje wieloma miejscami noclegowymi. W wyborze najlepszego noclegu w Żywcu lub w okolicy polecam HotelsCombined, Booking.com
Źródła:
- „Karta Groni 1991 – nr XVI”
- „Karta Groni 1993”
- „Karta Groni 1995”
Dziękuję dyrektor Muzeum Miejskiego w Żywcu pani Dorocie Firlej za udostępnione materiały.