Nitra to szóste co do liczby mieszkańców miasto Słowacji (ok. 76 000), oddalone od Bratysławy o ok. 90 km. Dla Słowaków jest ono bardzo ważne, gdyż uważa się je za stolicę najstarszego, niepodległego państwa na terenie dzisiejszej Słowacji. Księstwo Nitry uważane jest także za miejsce, skąd wywodzi się naród słowacki. Miasto zostało zbudowane na siedmiu wzgórzach nad rzeką Nitra, posiada bogatą historię i jeden z ładniejszych słowackich zamków. Ma również sporo innych zabytków oraz ciekawych miejsc, dla których warto przyjechać do najstarszego miasta na Słowacji. Już dziś poznaj 10 atrakcji, które warto zwiedzić i zobaczyć w Nitrze.
Spis treści
1. Zamek w Nitrze (Nitriansky hrad)
Pierwsi Słowianie przybyli na teren Nitry w V wieku, ale obszar Wzgórza Zamkowego był zamieszkały już w epoce brązu (1600 lat p.n.e.). W IX wieku powstał na nim duży słowiański gród będący siedzibą nitrzańskich książąt. Od początku IX wieku do 833 roku grodem władał słowiański książę Pribina, a następnie Księstwo Nitrzańskie zostało włączone do imperium Wielkich Moraw. W literaturze można znaleźć informacje, że Nitra była najstarszą osadą typu miejskiego na Słowacji i to już w latach siedemdziesiątych IX wieku. Miastem władał wtedy Świętopełek I, który w latach 850-871 był księciem Nitry, a do 894 roku królem Wielkich Moraw.
2 września 1248 roku z nadania króla węgierskiego Beli IV Dolne Miasto Nitry stało się wolnym miastem królewskim, ale było nim tylko do 1288 roku, gdy zostało miastem feudalnym. Na przestrzeni wieków Nitra bardzo często była zdobywana i niszczona. Od X wieku do 1918 roku władali nim głównie Węgrzy, chociaż przez krótkie okresu czasu rządzili nim również Czesi, Polacy i Turcy.
Wzgórze Zamkowego to najczęściej odwiedzane miejsce w Nitrze. W XI wieku w miejscu dawnego grodu zbudowano zamek będący najbardziej charakterystycznym zabytkiem miasta. Otoczony jest fortyfikacją, której najstarsze elementy pochodzą z okresu romańskiego. Aby wejść do środka, należy pokonać kamienny most, a następnie przekroczyć renesansową bramę zbudowaną podczas rozbudowy i fortyfikacji zamku w XVII wieku.
Na Zamek w Nitrze składa się kilka budynków. Najważniejszymi są katedra św. Emmerama z XIV wieku oraz sąsiadujący z nią pałac biskupa nitrzańskiego z XVIII wieku, przed którym stoi pomnik Jana Pawła II. Wstęp na teren zamku jest płatny, ale nie kosztuje dużo. Za 4 euro można samemu zwiedzić wszystkie najciekawsze miejsca na zamku. W cenie biletu jest wstęp do kazamat, zwiedzenie najstarszego muzeum diecezjalnego na Słowacji, zobaczenie wieży Vazilowa, oraz wejście do katedry św. Emmerama i na wieżę zegarową, z której roztacza się piękny widok na miasto oraz okolicę.
Więcej informacji na temat zamku, cen biletów oraz godzin otwarcia znajdziesz na stronie https://nitrianskyhrad.sk/.
2. Katedra św. Emmerama w Nitrze
W 828 roku na terenie Nitry Słowianie wznieśli i konsekrowali pierwszy znany kościół chrześcijański, a w 880 roku zostało założone pierwsze chrześcijańskie biskupstwo na Słowacji. Tradycyjną siedzibą biskupstwa nitrzańskiego jest Zamek w Nitrze. Góruje nad nim katedra św. Emmerama, na którą w rzeczywistości składają się trzy kościoły połączone w jedną całość.
Najstarszą częścią katedry jest powstały na przełomie XI-XII wieku romański kościół św. Emmerama z fundamentami pochodzącymi z IX wieku. W XIV wieku przyłączono do niego nowy kościół gotycki, natomiast w XVIII wieku dołączono Dolny Kościół pochodzący z połowy XVII wieku.
W latach 1710-1736 katedra została przebudowana w stylu wczesnobarokowym, z tego też okresu pochodzi większość fresków oraz wyposażenie. Wnętrze katedry jest bogato zdobione i zachwyca. Uważa się nawet, że są to jedne z najpiękniejszych dekoracji w stylu barokowym na Słowacji.
Wśród dużej ilości marmurów oraz fresków warto zwrócić uwagę na pochodzące z XVII wieku organy, oraz ołtarz główny w Kościele Dolnym z motywem Zdejmowania z krzyża. Z ciekawostek dodam, że w podziemiach katedry znajdują się relikwie św. Cyryla oraz pierwszego polskojęzycznego świętego – św. Andrzeja Świerada i jego ucznia św. Benedykta. Postać św. Andrzeja Świerada można także zobaczyć jako jedna z figur świętych w ołtarzu głównym Górnego Kościoła.
3. Kolumna Maryjna
Wychodząc z zamku, podejdź do znajdującej się tuż obok Kolumny Maryjnej zbudowanej w 1750 roku. Podobnie jak inne kolumny morowe stanowi ona połączenie pomnika, votum dziękczynnego oraz ofiary Bogu mającej zapobiec kolejnym epidemiom. Budowa barokowej kolumny związana była z epidemiami dżumy, które w latach 1739-1740 oraz w 1749 nawiedziły Nitrę, w efekcie czego zmarła 1/3 mieszkańców miasta.
Kamienna kolumna ma bogatą ornamentykę. Znajdziesz na niej płaskorzeźby przedstawiające sceny z życia Maryi, cztery figury przedstawiające św. Stefana, św. Władysława, św. Emeryka i św. Wojciecha, figury aniołów oraz duże, rzeźbione wazony. Szczyt kolumny zajmuje pozłacana figura Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia.
4. Górne Miasto (Horné mesto)
Poniżej nitrzańskiego zamku znajduje się Górne Miasto (Horné mesto), które od Miasta Dolnego oddzielone było wewnętrznymi gotyckimi fortyfikacjami zamkowymi. Górne Miasto należało do biskupstwa, a obecnie wchodzi w skład „miejskiego rezerwatu zabytkowego”. Wśród wielu barokowo-klasycystycznych budowli największe wrażenie robią: franciszkański klasztor i kościół, Duże Seminarium, oraz Pałac Klucha z umieszczoną w rogu rzeźbą „Atlanta” zwanego „Corgoniem”. Według legendy był to kowal z Nitry o wielkiej sile, który podczas tureckiego ataku wyszedł cały umorusany z kuźni, po czym rzucał we wroga ogromnymi kamieniami ze Wzgórza Zamkowego. Zobaczywszy go, Turcy wystraszyli się, gdyż uznali go za diabła i wycofali wojsko. Postać Corgonia można także znaleźć na etykiecie lokalnego piwa.
5. Żupny Dom w Nitrze
Wyjście z Górnego Miasta prowadzi przejściem pod pięknym, zabytkowym pałacem – Domem Żupnym (Župný dom). W tym miejscu w średniowieczu znajdowała się główna brama miejska. Pałac wybudowano w 1823 roku w stylu barokowym, natomiast na początku XX wieku przebudowano w stylu secesyjnym. Dom Żupny to monumentalna budowla składająca się z czterech skrzydeł usytuowanych wokół dziedzińca. W pałacu mieści się Galeria Nitra mająca w swojej kolekcji ponad 4000 eksponatów z Nitry oraz regionu. Północne skrzydło natomiast mieści siedzibę władz samorządowych.
6. Kościół św. Władysława w Nitrze
Po zwiedzeniu Górnego Miasta warto także pospacerować po Dolnym Mieście (Dolné Mesto), bo zobaczyć jego najciekawsze atrakcje. Największym kościołem Nitry jest zabytkowy kościół św. Władysława, konsekrowany w 1789 roku. Kościół jest częścią kompleksu zakonu pijarów, w skład którego wchodzą także klasztor oraz budynek gimnazjum.
Świątynia jest jednonawowa, ma dwie wieże oraz została wybudowana w stylu wczesnobarokowym. Ołtarz główny pochodzi z 1750 roku i jak duża część wystroju jego autorem był austriacki rzeźbiarz Martin Vögerl. Ciekawe są również freski ukazujące przeszłość religijną Nitry. Można na nich zobaczyć przybycie świętych Cyryla i Metodego, oraz wyświęcenie trzech pierwszych biskupów słowackich, które miało miejsce właśnie w tym kościele.
7. Synagoga w Nitrze
Nitrę zamieszkiwali nie tylko katolicy. W 1911 roku stanęła w mieście piękna synagoga zbudowała przez gminę żydowską Ješuran. Jej projektantem był węgierski architekt Lipót Baumhorn słynący z budowy monumentalnych synagog na obszarze Austro-Węgier. Świątynia jest budowlą eklektyczną i łączy dekorację mauretańską z bizantyjską. Od 1991 roku synagoga jest własnością miasta. Mieści się w niej sala koncertowa, a w babińcu znajduje się wystawa „Los słowackich Żydów” ukazująca historię słowackich Żydów w czasie Holokaustu. Stałą ekspozycją jest także wystawa grafik urodzonego w Nitrze izraelskiego artysty Shragi Weila.
8. Miecz Pribina
Jak każde wiekowe miasto Nitra pełna jest legend. Obok legendy o Corgoniu, ciekawe są również legendy o księciu Vazula oraz o mieczu króla Świętopełka.
Według pierwszej z nich, węgierski książę Vazula został uwięziony na zamku w Nitrze przez króla Stefana I, gdyż ten nie chciał, by został on jego następcą. Książę został zamknięty w wieży, został oślepiony, a dodatkowo do jego uszu wlewano ołów. Jeden z mnichów imieniem Fulgentius rzucił wtedy klątwę, by w zamian za dwoje oczu księcia, przed dwa dni w mieście zapadła ciemność. Tak też się stało. Niebo zasłonił olbrzymi rój szarańczy, który dodatkowo zniszczył plony.
Druga legenda związana jest z królem Świętopełkiem. Mówi ona, że pod górą Zobor król kazał zbudować klasztor, do którego w ostatnich latach życia przybył nierozpoznany przez nikogo i spędził je jako zakonnik. Zanim to zrobił, zakopał w lesie za klasztorem swój miecz oraz szaty królewskie. Dopiero przed śmiercią przyznał się, kim jest. Po śmierci mnisi złożyli jego ciało na górze Zobor w kamiennej grocie przykrytej kamieniem i zgodnie z ostatnią wolą króla nigdy nie ujawnili, gdzie go pochowali. Według legendy w okresach walki Słowaków o niepodległość z góry Zobor słychać dźwięk wyciąganego z pochwy miecza. Może go odnaleźć tylko narodowy bohater, a gdy nie jest już potrzebny, to musi go odnieść na miejsce, by służył przyszłym pokoleniom.
Na głównym deptaku Nitry znajduje się inny miecz wbity w chodnik. Według lokalnych przewodników jest to kopia miecza księcia Pribina i podobno, jak długo będzie wbity, tak długo miasto będzie wolne.
9. Kalwaria w Nitrze
Nitra podobnie jak Rzym położona jest na 7 wzgórzach. Oprócz Wzgórza Zamkowego warto wspiąć się jeszcze na dwa wzgórza, w tym na położoną na południu miasta Kalwarię. Wędrówkę na szczyt rozpoczyna się obok póżnoromańskiego przyklasztornego kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z 1228 roku. Wraz z klasztorem w Hronskim Beniadiku uważane są za najbardziej interesujące i najcenniejsze zabytki architektury klasztornej na Słowacji. Najstarszą częścią kościoła jest wczesnoromańska kaplica św. Stefana, która prawdopodobnie była pierwotnym kościołem i to już w 1103 roku. Ciut wyżej kościoła znajduje się Dom Misyjny Marii Panny wzniesiony dla hiszpańskiego zakonu nazaretańskiego w 1765 roku
Kalwaria w Nitrze składa się z 14 stacji rozmieszczonych na kamienistym wzgórzu. 12 stacji to nieduże, identyczne kaplice wybudowane w 1885 roku w stylu neoromańskim ukazujące sceny z Drogi Krzyżowej. Centralnym elementem kalwarii są trzy, kamienne krzyże, a kończy ją niewielka, sześciokątna kaplica św. Krzyża, będąca także Kaplicą Grobu Pańskiego. Z ciekawostek dodam, że zanim zamieniono ją w kaplicę, była wieżą strażniczą, z której komunikowano się z zamkiem. Wzgórze Kalwarii oprócz znaczenia religijnego jest fantastycznym miejscem, by zobaczyć panoramę miasta.
10. Góra Zobor
Jeszcze piękniejsza panorama niż z Kalwarii jest z góry Zobor zlokalizowanej na północy miasta. Góra ma wysokość 586,9 m n.p.m., ale część osób kończy wędrówkę na szczycie obłego grzbietu zwanego Piramidą (533,8 m n.p.m.), z rozległym widokiem na miasto. Nazwa góry prawdopodobnie pochodzi od mitycznego słowiańskiego władcy – Zobora, który miał na niej mieszkać. Pozostałością z tego okresu i po wczesnośredniowiecznym grodzisku jest ok. 3-kilometrowy system wałów ziemnych znajdujący się w lasach dookoła szczytu. Na górze Zabór w latach 880–881 zbudowano także pierwszy klasztor na Słowacji.
Na górę nie można wjechać samochodem, prowadzą za to na nią szlaki turystyczne. Jej zbocza pokrywają winnice oraz małe winiarnie, w których można sobie uprzyjemnić spacer, testując lokalne wina.
Czy warto przyjechać i zwiedzić słowacką Nitrę?
Do Nitry przyjechałem na kilka godzin, głównie z uwagi na zamek. Miałem jednak wystarczająco dużo czasu, by pospacerować po Górnym i Dolnym Mieście. Cieszę się, że to zrobiłem, gdyż odkryłem kolejne ciekawe miasto nieznane w Polsce. Jak już pisałem, Nitra jest miastem bardzo ważnym dla Słowaków, ale także sporo w nim atrakcji. Gdybym miał polecić miasto konkretnym osobom, to szczególnie tym lubiących historię, architekturę oraz zabytki sakralne, których w Nitrze jest naprawdę dużo.
Nitra – atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca, co warto zobaczyć, zwiedzić – informacje praktyczne
Nitra – mapa atrakcji, zabytków i ciekawych miejsc, które warto zobaczyć i zwiedzić w Nitrze
Jak dojechać do Nitry?
Nitra znajduje się na wschód od Bratysławy i może stanowić pomysł na jednodniową wycieczkę ze stolicy Słowacji. Przejazd samochodem zajmuje około godziny, natomiast ok. 1,5 h zajmuje dojazd autobusem. Do Nitry dojeżdżają również pociągi, ale z uwagi na przejazd trwający ok. 2,5 godzin, nie polecam tego środka transportu.
Nitra noclegi
Jeśli chcesz spędzić noc w Nitrze, to w mieście znajdziesz około 100 obiektów w różnych cenach. Największy wybór miejsc noclegowych znajdziesz TUTAJ.
Podobał Ci się mój wpis o atrakcjach w Nitrze? Dołącz do podróży na Instagramie, Facebooku i Twitterze, aby zawsze być na bieżąco. Zapraszam również do lektury artykułów opisujących atrakcje Trnawy, Skalicy, Lewoczy i innych miejsc na na Słowacji oraz na https://podrozebezosci.pl.
Jeśli używasz Pinteresta, to mam dla Ciebie zdjęcie do pina z Nitry.
